اصول فقه
اصول فقه، دانشی است که قواعد آن برای استنباط احکام شرعی به کار گرفته میشود.
در تعریف اصول فقه، تعبیرهای گوناگونی از قدما و متاخران علمای شیعه و اهل سنت وارد شده که هر یک، مورد نقض و ابرام قرار گرفته است.
مشهور اصولیون ، آن را چنین تعریف کردهاند:
«العلم بالقواعد الممهده لاستنباط الاحکام الشرعیه الفرعیه» اصول فقه، علم به قواعدی است که برای به دست آوردن احکام شرعی فرعی ، آماده شده است».
اشکال وارده بر تعریف مشهور
این تعریف، مورد نقض و ابرام قرار گرفته است؛ « صاحب کفایه » پس از ایراد اشکال به آن، میگوید: بهتر است اصول فقه را چنین تعریف کنیم:
«بانه صناعه یعرف بها القواعد التی یمکن ان تقع فی طریق استنباط الاحکام، او التی ینتهی الیها فی مقام العمل» «اصول فقه، صناعتی است که به وسیله آن، قواعدی شناخته میشود که یا صلاحیت دارد در راه استنباط احکام شرعی به کار گرفته شود یا مکلف در مقام عمل و امتثال برای رهایی از تردید، به آنها تمسک نموده و عمل خود را به آنها مستند مینماید».
میرزای نایینی در « فوائد الاصول » در این باره میگوید:
«ینبغی تعریف علم الاصول بان یقال: ان علم الاصول عباره عن العلم بالکبریات التی لو انضمت الیها صغریاتها یستنتج منها حکم فرعی کلی».