حجیت ظواهر

مراد از حجیت ظواهر، صحت تمسک به ظواهر قرآن و سنت برای دست یابی به حکم شرع می‌باشد که لازمه آن، منجّزیت و معذّریت است؛ به این معنا که اگر مکلفی به حکم به دست آمده از ظاهر قرآن یا روایتی عمل کند، در صورتی که عمل او مطابق واقع باشد، واقع در حق او منجّز است و در غیر این صورت، عمل به ظاهر برای او عذر می‌آورد.

تعاریفی دیگر

در کتاب (اصول الفقه)آمده است:
«فی ان اللفظ الذی قد احرز ظهوره هل حجه عند الشارع فی ذلک المعنی فیصح ان یحتج به المولی علی المکلفین و یصح ان یحتج به المکلفون». 

ظواهر، فی الجمله، حجت می‌باشد. در کتاب «اجود التقریرات» آمده است:
«ان اصل حجیه الظهور فی الجمله مما هو مسلّم بین الکلّ».

برخی از اصولیون، حجیت ظواهر را به «من قصد افهامه» (کسانی که افهام آنها قصد شده است) اختصاص داده‌اند و اخباری‌ها، ظواهر کتاب را از حجیت ظواهر استثنا کرده‌اند.
برخی نیز ظواهر را تنها در صورتی حجت دانسته‌اند که ظن به وفاق آن یا عدم ظن به خلاف آن وجود داشته باشد. 

حجیت ظواهر نزد شهید صدر

[
در این که دلیل حجیت ظواهر چیست، اختلاف وجود دارد؛ برخی آن را منحصر در بنای عقلا می‌دانند و برخی دیگر دلیل حجیت ظواهر را اصل عدم قرینه می‌دانند. «شهید صدر» به سه وجه بر حجیت ظواهر استدلال نموده است: سیره متشرعه؛ سیره عقلا؛ روایاتی که تمسک به کتاب و سنت و عمل به آن دو را الزامی دانسته است.